De veertigdagentijd is de periode tussen Carnaval en Pasen. Een periode in het jaar om te bezinnen. Bij mij borrelen dan vragen als 'Waar sta ik in mijn leven?', 'Waar verlang ik naar?' en 'Waar ga ik naar toe?' regelmatig op. Even een pas op de plaats. Een moment van rust voor reflectie en het maken van keuzes ondanks de gevulde agenda.
Dit jaar heb ik de veertigdagenkalender, die door Joke van der Velden is samengesteld, gekocht. Iedere dag bevat een kort verhaal, een gedicht of een recept als inspiratiebron om te bezinnen. 'De preek' heet verhaal van woensdag 28 februari, dat je hieronder kunt lezen (met toestemming van uitgeverij Narratio gepubliceerd).
Onze geschiedenis kent verhalen van mannen en vrouwen die 'hun veilige landgoed en hun makkelijke leven' durfden te ontstijgen in het belang van een groter goed. In de Christelijke kerken klinkt in deze periode het verhaal van de mythische figuur Jezus die na een bezinning van 40 dagen in de woestijn zich toelegde op het vertellen van zijn verhaal over God. Ook Nelson Mandela zette zijn leven in het teken van het bestrijden van de apartheid in Zuid-Afrika. Naast deze twee grote verhalen zijn er talloze verhalen van bekende en onbekende mensen die van betekenis wilden zijn. Zij ontstegen zichzelf, hun eigen belang en soms hun eigen veiligheid en gebruikten 'hun krachtige vleugels die door hun machtige schepper waren gegeven.'
Viktor Frankl noemde dit bij uitstek menselijke vermogen om zichzelf te overstijgen 'de wil-tot-betekenis'. Met zijn uitspraak "Hoe meer de mens zichzelf verliest (of: zichzelf overstijgt) in toewijding aan een zaak of mens, des te meer wordt hij zichzelf.", zette Frankl dit scherp neer. Hij bepleit dan ook dat het verwerkelijken van jezelf (of persoonlijke ontwikkeling zoals we dat tegenwoordig noemen) alleen mogelijk is als een neveneffect van jezelf overstijgen.
'Op jezelf reflecteren' en op basis daarvan 'jezelf weer overstijgen', weer gevolgd door 'op je nieuwe ervaringen reflecteren' is voor mij een immer bewegende slinger. Jezus reflecteerde 40 dagen in de woestijn en vertelde daarna zijn verhaal; Nelson Mandela zat bijna 30 jaar vast en bestreed daarna de apartheid. Ieder van ons heeft zo z'n eigen slinger die tussen de polen van met jezelf bezig zijn en toegewijd aan een iets of iemand anders. De veertigdagentijd is een goed moment om even stil te staan.
Ellen van Son
11 maart 2018